wtorek, 24 listopada 2020

DZIEDZICTWO KUNSTKAMERY? JAK POWSTAWAŁY NASZE MUZEA

 Prezentujemy referat zatytułowany: „Zbiór zabytków sztuki kościelnej i starożytności artystycznej”. Geneza kolekcji Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu, wygłoszony na konferencji naukowej przygotowanej przez Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu z okazji 100-lecia jego powstania. Konferencja odbyła się w dniach 2-3 grudnia 2020 roku. Ze względu na ogłoszony stan epidemii konferencja odbyła się w trybie online. Można ją odsłuchać za pośrednictwem kanału w serwisie YouTube dostępnego pod adresem: https://www.youtube.com/channel/UCpy5wOTsHB7LDPnbnLxzAuw

Program: https://mnzp.pl/pl/node/1198  

Konferencja Naukowa z okazji 

110-lecia Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu


DZIEDZICTWO KUNSTKAMERY? JAK POWSTAWAŁY NASZE MUZEA

2 grudnia 2020 – pierwszy dzień

sala audiowizualna w Głównym Gmachu MNZP

9.00-9.20

Powitanie uczestników przez dyr. MNZP Jana Jarosza

Podziękowania i sprawy organizacyjne – Marta Trojanowska

9.20 – 9. 40

Dr hab. prof. ASP w Warszawie Dorota Folga-Januszewska, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie

DZIEDZICTWO KUNSTKAMERY I ROZUMIENIE POJĘCIA „MUZEUM” 

I. KONFERENCJA  – KOMUNIKATY GOSPODARZY 

9.40 – 11.45 – 1 część: Miscellanea z początków MNZP

1. Katarzyna Winiarska, MNZP 

Muzeum Kazimierza Marii Osińskiego – marzenie a rzeczywistość. Rozważania na temat kilku projektów architektonicznych ze zbiorów Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej 

2. Bożena Figiela, MNZP 

Początki Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Refleksja inwentaryzatora zbiorów

3. dr Ewa Grin-Piszczek, Archiwum Państwowe w Przemyślu 

Zbiory Osińskich zalążkiem Archiwum Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu

4. dr Marta Trojanowska, MNZP 

O winiecie „Rocznika Przemyskiego”, ekslibrisie Towarzystwa Przyjaciół Nauk i ich twórcach. Identyfikacja wizualna Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej sprzed 110 lat

5. Dorota Zahel, MNZP

„Dziedzictwo Kunstkamery”. Jak tworzyliśmy wystawę 

11.45 – 12.00 PRZERWA


II. KONFERENCJA – REFERATY GOŚCI

12.00 -13.20 – 2 część: Początki muzeów 

1. Małgorzata Wawrzak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 

Organizacje społeczne i muzea prowincjonalne w czasach rozbiorów

2. Michał Murzyn, Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem 

Kulturę mamy we krwi. 130 lat Muzeum Tatrzańskiego

3. Katarzyna Winiarczyk, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa 

Założenie i pierwsze dekady funkcjonowania Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – refleksja z perspektywy obchodów 120-lecia instytucji

4. ks. Marek Wojnarowski,  Muzeum Archidiecezjalne im. Św. Józefa Sebastiana Pelczara Biskupa w Przemyślu, Uniwersytet Warszawski, Wydział Artes Liberales Twórcy i początki Muzeum Archidiecezjalnego w Przemyślu


13.20 – 14.00 DYSKUSJA

14.00-14.20  PRZERWA 

14.20 -15.40 – 3 część: Początki muzeów - cd. 

5. Magdalena Piwowarska, Muzeum Historii Miasta Lublina, Oddział Muzeum Narodowego w Lublinie 

Muzeum Lubelskie w Lublinie. Geneza i początki

6. dr Urszula Stępień, Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu

 



„Zbiór zabytków sztuki kościelnej i starożytności artystycznej”. Geneza kolekcji Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu




7. Krystyna Pieronkiewicz-Pieczko, Muzeum Śląskie w Katowicach 

        „Skazane” na nowoczesność. Początki Muzeum Śląskiego w Katowicach

8. Ewa Cuber-Strutyńska – Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Instytut Historii PAN w Warszawie,  Mateusz Tułodziecki – Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie – Historia utworzenia krakowskiego Muzeum Lotnictwa w zarysie


15.40-16.00 DYSKUSJA

3 grudnia 2020 - drugi dzień konferencji

                  sala audiowizualna w Głównym Gmachu MNZP

9.00-10.40 – 4 część: Początki muzeów - cd. 

9. Łukasz Ożóg, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie

Od Muzeum Ziemi Rzeszowskiej do Muzeum Okręgowego w Rzeszowie – powstanie i pierwsze lata działalności rzeszowskiego muzeum (1935-1953)

10. Hanna Ignatowicz, Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie 

      „To nie może być instytucja o przygodnych zbiorach”…  – powstanie i początki     

      działalności Muzeum Rolnictwa w Szreniawie w perspektywie 100 lat   

      muzealnictwa rolniczego na ziemiach polskich

11. Ewa Dagmara Rutkowska, Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu 

Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu wczoraj i dziś

12. Anna Król, kustosz – Muzeum-Zamek Górków w Szamotułach; 

Muzeum – Zamek Górków w Szamotułach. Historia placówki

13. Łukasz Krzysiak, Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”, Oddział Muzeum Narodowego w Lublinie 

       Historia i działalność Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”

10.40 - 11.00  DYSKUSJA

11.00 - 11.20 PRZERWA

11.20 -12.20 – 5 część: Donatorzy i Muzealnicy 

14. Małgorzata Surmacz, Muzeum Narodowe w Lublinie, Instytut Historii UMCS  

Wiktor Ziółkowski (1893-1978). Muzealnik z pasją

15. Małgorzata Górzyńska, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie

Adam Mauersberger. Dyrektor. Muzeolog. Wizjoner

16. Dr hab. prof. UG Mirosław Piotr Kruk, Uniwersytet Gdański, Muzeum Narodowe w Krakowie 

Ofiarodawcy sztuki cerkiewnej dla Muzeum Narodowego w Krakowie  

12.20 - 12.40  DYSKUSJA

12.40-13.00  PRZERWA

13.00 -14.40  - 6 część: Kolekcje i Kolekcjonerzy

17. Magdalena Kątnik-Kowalska, Dom Kultury w Żołyni  

       Jak odkryłam dziedzictwo Dąbrowskich

18. Alicja Kilijańska, Muzeum Narodowe w Krakowie  

Kolekcja rzemiosła artystycznego w Muzeum Narodowym w Krakowie. Historia i profil zbioru (do 1915)

19. Eliza Ptaszyńska, Muzeum Okręgowe w Suwałkach 

Kolekcja malarstwa Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Jej dzieje i znaczenie

20. Beata Wilczewska, Muzeum Podlaskie w Białymstoku 

Historia Biblioteki Muzeum Podlaskiego

21. Ryszard Kruk, kolekcjoner; portal www.kolekcjonerstwo.pl, Stowarzyszenie Przyjaciół Almanachu Muszyny

Od Feliksa Jasieńskiego do Marka Roeflera – kolekcjonerzy na rzecz muzeów i ochrony dziedzictwa narodowego

14.40 – 15.30 DYSKUSJA – ZAKOŃCZENIE - PODZIĘKOWANIA



czwartek, 5 listopada 2020

 



Było to w 1918 roku...  c.d.


Kartka jubileuszowa z 1918 r., opracowana na stulecie powstania Diecezji Sandomierskiej. Pomysłodawcą jej wydania był ks. Jan Wiśniewski (1876-1943), kapłan Diecezji Sandomierskiej, wówczas proboszcz parafii Borkowice, wielki darczyńca Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu. Jako historyk amator, zainspirowany XIX-wiecznymi badaniami geograficzno-historycznymi, opracował i wydał nakładem własnym 15 tomów Monografii dekanatów i Historycznych opisów kościołów. Ks. Wiśniewski był również kolekcjonerem pamiątek ojczystych. Na plebanii w Borkowicach założył „Muzeum pamiątek narodowych”. Jego kolekcjonerstwo miało XIX-wieczne korzenie, kształtowało się w atmosferze wzrastania myśli patriotycznych i rozwijającego się w dobie niewoli narodowej zainteresowania historią ojczystą. Zbiór, który zgromadził miał charakter patriotyczny, i takąż pełnił funkcję, przejawiającą się w pragnieniu ocalenia od zniszczenia ułamków polskości, dla zbudowania przyszłych pokoleń. Dziś pamiątki patriotyczne z kolekcji ks. Jana Wiśniewskiego mogą oglądać kolejne pokolenia odwiedzających Muzeum Diecezjalne urządzone w Domu Długosza. 

                                              

Autograf ks. Achillesa Ratti w pamiątkowej księdze gości muzeum .  



Siostry Benedyktynki z Przemyśla zwiedzały muzeum, które urządzone było wówczas w Seminarium Duchownym, w dawnym klasztorze Panien Benedyktynek. Jeszcze nie dawno te  barokowe gmachy naznaczone były ich wspólną modlitwą i śpiewem, a pomieszczenia przeznaczone na muzeum należały niegdyś do ksieni klasztoru.



Julian Pagaczewski (1874-1940), historyk sztuki, profesor UJ, oglądał nie tylko zbiory  muzeum,  ale jak możemy przypuszczać, także prace konserwatorskie przy freskach bizantyńskich w katedrze, wykonane przez krakowskich artystów Karola Frycza i  Jana Talagę. W 1918 r. w prezbiterium rusztowania były jeszcze ustawione. Rusztowania zamierzano wówczas przenieść do korpusu nawowego, aby obielić ściany katedry.


Fryderyk Papée  (1856-1940), który pozostawił wpis w pamiątkowej księdze muzeum, był polskim historykiem, profesorem UJ, od 1902 konserwatorem dla Galicji Wschodniej. W latach 1905-1926 pełnił funkcję dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej. Jako historyk zajmował się historią Polski XV i XVI wieku, a także historią średniowieczną Europy wschodniej.


W 1918 r. pozostawiła swój podpis młodziutka Wanda Świeżyńska z pobliskich Wilczyc, która w 1925 roku rozpocznie naukę w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Ale w 1918 roku pobierała jeszcze pierwsze nauki rysunku i malarstwa  u swojego kuzyna Jerzego Wolffa, który odegrał ważną rolę w kształtowaniu wyobraźni malarskiej młodej Wandy. W 1934 r. poślubiła doktora Zygmunta Schinzla i osiedliła się w Sandomierzu.


Wśród podpisów odnajdujemy nazwisko siedemnastoletniego wówczas ks. Wincentego Granata, obecnie sługi Bożego.



                                            (tekst U. Stępień)