Zakończyły się prace konserwatorskie przy barokowym Feretronie, przechowywanym od 1936 r. w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu, pochodzącym z kościoła parafialnego św. Szczepana w Skrzynnie koło Radomia. Konserwację, która została dofinansowana z dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wykonali konserwatorzy dzieł sztuki: Ewelina i Marcin Gruszczyńscy z Rzeszowa. Prace objęły konserwację techniczną oraz estetyczną feretronu i pozwoliły wydobyć w pełni walory ikonograficzne obrazów znajdujących się na awersie i rewersie.
Feretron trafił do zbiorów Muzeum Diecezjalnego w 1936 r., z „Muzeum pamiątek narodowych”, urządzonego na piętrze plebanii w Borkowicach przez ks. Jana Wiśniewskiego, znanego historyka i kolekcjonera. Wcześniej Feretron znajdował się w ufundowanym przez proboszcza z Borkowic pierwszym, drewnianym kościele parafialnym w Ruskim Brodzie, darowanym na potrzeby nowej (erygowana w 1926) parafii w Ruskim Brodzie przez ks. Edmunda Zawiszę, proboszcza w Skrzynnie. Kilka lat później drewniany kościółek w Ruskim Brodzie ustąpił miejsca okazałej, murowanej świątyni. Zapewne wtedy Feretron znalazł się w Borkowicach, gdzie pomieszczony został, jak wynika z planu muzeum, załączonego do pamiętnika ks. Wiśniewskiego, w czwartym pokoju. Opisano go jako „feretron na pam[iątkę] 1683 r.”. Na rewersie Feretronu przedstawiono personifikacje świeckich i duchownych potestates adorujących Dzieciątko Jezus, właściwy temat tej strony feretronu. Z tego jedynie postać Króla Jana III jest zindywidualizowana, gdyż jako pars pro toto posłużył tu powszechnie znany z wyglądu Jan III Sobieski. Natomiast pozostałe osoby potraktowano już umownie, jako wcielenia urzędów - Papieża, Cesarza, Kardynała. Centralnie umieszczone zobrazowanie kościoła, to charakterystyczna bryła architektoniczna kościoła w Skrzynnie.
Na przedniej stronie Feretronu znajduje się popiersiowe przedstawienie Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Maryja koronowana i w nimbie, zasiada na złoconym tronie z zapieckiem, pod lambrekinem. W prawej ręce trzyma owoc (a właściwie jabłko balansuje na jej palcu). Przestrzeń od przodu ogranicza czerwony parapet (przedpiersie). Dzieciątko stoi w poruszonej pozie bambino vispo, trzyma w lewej ręce kiść winogron i różaniec. Podczas prac konserwatorskich na zaplecku tronu odsłonięte zostały motywy bukietów kwiatowych, a po dwóch stronach tronu podwieszona kotara, ukryte dotychczas pod późniejszymi przemalowaniami.
W przedstawieniu przedniej strony feretronu odczytujemy kopię kultowego obrazu Madonny z kaplicy Zwiastowania przy kościele klasztornym kanoników laterańskich Bożego Ciała na Kazimierzu w Krakowie. Ten piękny wizerunek maryjny atrybuowany jest przeważnie Marcinowi Czarnemu. Identyfikacja przedstawienia na przedniej stronie feretronu jako kopii kultowego obrazu Marcina Czarnego z krakowskiego kościoła Bożego Ciała nasuwa myśl, czy aby owi „braccy w kapturach” adorujący Dzieciątko na odwrocie malowidła nie są członkami konfraterni Pięciu Ran Pana Jezusa, założonej jeszcze w XIV w. przy świątyni kazimierskiej. W Muzeum Narodowym w Krakowie przechowywane są dwie barokowe kopie tegoż obrazu. Feretron z Muzeum Diecezjalnego wpisuje się w tak zarysowany ciąg barokowych kopii obrazu Pseudo-Marcina Czarnego.
(na podstawie: U. Stępień, W. Marcinkowski, Feretron ze Skrzynna. Przyczynek do problemu barokowych kopii Matki Boskiej z Dzieciątkiem w kaplicy Zwiastowania przy kościele Bożego Ciała w Krakowie, „Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie”, Seria Nowa, t. IX, Kraków 2016, s. 165-174.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz