środa, 18 grudnia 2013

Podczas światecznego spaceru warto zajrzeć do Muzeum, by wśród eksponowanych w sali VI zabytków obejrzeć zbiór barokowych figur, wykonanych w XVIII w. do szopki. 


W centralnej części, na foteliku umieszczona jest rzeźba Matki Bożej, późnogotycka rzeźba wykonana z drewna lipowego. W dolnych jej  częściach zachowała się oryginalna powłoka malarska: folia srebrna laserowana czerwienią oraz fragmenty złocenia. Twarz Matki Bożej  przemalowywano kilkakrotnie. Nawarstwiająca się latami polichromia temperowa, zatarła pierwotną subtelność oblicza i wyrazistość formy.  Rzeźba wskutek przeróbek mających na celu przystosowanie jej do szopki całkowicie zmieniła swój pierwotny wygląd. W otoczeniu Matki Bożej  ustawione są figury trzech króli, pasterzy, hajduka, kozaka oraz wołu i osiołka. Część figur wykonano ze zgrzebnego płótna lnianego, uformowanego wokół drewnianej konstrukcji i pomalowanego temperowymi farbami. Pozostałe figury odziane są w szaty wykonane z  fragmentów zabytkowych tkanin, stylizowane na polski ubiór narodowy, z najbardziej charakterystycznymi dla niego elementami: żupanem i  jedwabnym pasem kontuszowym. Figura Matki Bożej pochodzi z dawnego klasztoru sióstr Benedyktynek, pozostałe figury z kościoła pw. Ducha  Świętego w Sandomierzu.

sobota, 14 grudnia 2013

Alumni Seminarium Duchownego, którzy odbyli praktyki w muzeum, dzielili się zdobytą wiedzą i doswiadczeniem z młodzieżą przeżywajacą swoje spotkania rozeznawania powołania. Takie rekolekcje są organizowane już kolejny raz w Sandomierzu przez Wyższe Seminarium Duchowne i Wydział Duszpasterski Kurii Sandomierskiej.





Grudniowe lekcje muzealne

Biały obrus lśni na stole,
pod obrusem siano.
Płoną świeczki na choince,
co tu przyszła rano.

Na talerzu kluski z makiem,
karp jak księżyc srebrny.
Zasiadają wokół stołu
dziadek z babcią, krewni.

Już się sobą podzielili
opłatkiem rodzice.
Już złożyli wszyscy wszystkim
moc serdecznych życzeń.
                      Tadeusz Kubiak Wieczór wigilijny

O czym przedszkolaki słuchają w grudniu podczas spotkania w Muzeum? Oczywiście przypominamy sobie bożonarodzeniowe tradycje, ale także uczymy się jak odróżnić wazon od wazy, czy mak od pieprzu. Nie lada wyzwaniem jest sztuka składania serwetek. W nagrodę za cierpliwość prezent-niespodzianka w kolorowej kopercie i słodki pierniczek.











sobota, 30 listopada 2013

Kolejny zabytek odnowiony

Na ekspozycję powróciła odnowiona rzeźba Chrystusa Salvatora, dzieło małopolskiego warsztatu z XVI w. Konserwację rzeźby wykonły panie: Ewa Wiłkojć, Oliwia Buchwald-Zięcina z Krakowa. Podczas prac konserwatorskich przywrócona została pierwotna kolorystyka polichromii rzeźby, przede wszystkim okrywającego postać Chrystusa płaszcza, ozdobionego motywami stylizowanych owoców granatu.


środa, 6 listopada 2013

Lekcja z historii Powstań Narodowych

Młodzież z Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Ziemi Sandomierskiej w Mokoszynie uczestniczyła w lekcji przybliżającej historię Powstania Styczniowego i ludzi biorących w nim udział. Muzeum posiada w swoich zbiorach wiele pamiatek powstańczych. Młodzież mogła się dowiedzieć jak wyglądał sztandar Powstańców walczących pod Sandomierzem, co znaczyła żałoba narodowa i jak wyglądała biżuteria patriotyczna. Lekcja została zorganizowana z racji obchodów 150 rocznicy Powstania. 



środa, 16 października 2013

Igłą malowane

Nasze muzeum otrzymało w darze haft Zofii Malanowskiej  z Warszawy, za co gorąco dziękujemy. Malowany igłą obraz o subtelnej, wąskiej gamie kolorystycznej powstał w 2013 r. i przedstawia sandomierski motyw – budynek Wikariatu i katedralną dzwonnicę. Haft   umieszczony został  w sali VII, obok obrazu Wandy Świeżyńskiej – Schinzlowej „Widok na budynek Wikariatu w Sandomierzu”  (1943 ).


Zofia Malanowska i Wanda Świeżyńska – Schinzlowa to siostry, urodzone w majątku Wilczyce. Ich drogi życiowe związały się również z Sandomierzem. Zamiłowanie do sztuk pięknych wyniosły z rodzinnego domu, z pierwszych nauk malarstwa  i rysunku udzielanych przez kuzyna Jerzego Wolffa – malarza i krytyka sztuki.

W  tej Sali ekspozycyjnej umieszczone są  również obrazy Jana Pawła Mazurkiewicza (1886-1978) sandomierskiego artysty, który czynnie uczestniczył także  w organizowaniu życia artystycznego i kulturalnego w Sandomierzu. Prócz działalności w Stowarzyszeniu Artystyczno-Literackim, w swoim salonie prowadził kursy rysunku, malarstwa i ceramiki. 

wtorek, 15 października 2013

Lekcje muzealne 2013/2014


Pierwsze spotkania z przedszkolakami już za nami :-)
Październik to czas poznawania warsztatu hafciarki. Co to jest kanwa, płótno i bawełna? Czy do pracy hafciarki można mieć dwie lewe ręce? Czy cierpliwość jest pożądaną cechą hafciarza? A jak się tańczy "taniec niteczek"? Odpowiedzi na te oraz inne pytania można poznać na zajęciach muzealnych.



czwartek, 5 września 2013

Europejskie Dni Dziedzictwa w Muzeum Diecezjalnym

„Tu jest nasz początek.
Fundament naszej wiary i państwowości.”

Rękopis Bogurodzicy z 2 połowy XV w.
Zbiory Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu
Zapis najdawniejszej polskiej pieśni religijnej odnaleziono i opublikowano w roku 1886. Cenne dzieło zapisane było na tylnej wyklejce łacińskiego kodeksu z sandomierskiej biblioteki seminaryjnej. W roku 1961 na zlecenie Instytutu Badań Literackich rękopis wzmocniono gazą i oprawiono. Dziś jest to jedna z najcenniejszych pozycji przechowywanych w Bibliotece Diecezjalnej.

czwartek, 29 sierpnia 2013

Popiersie Stanisława Ossowskiego w Domu Długosza

Fragment renesansowego pomnika nagrobnego Stanisława Ossowskiego herbu Gryf, zm. w 1580 r. Wykonany z alabastru pomnik do 1774 r. znajdował  się we wnętrzu kolegiaty w Sandomierzu.


Stanisław Ossowski był synem Pawła, sędziego ziemskiego sandomierskiego. W 1545 roku został wpisany do Akademii Krakowskiej gdzie studiował prawo. Biegłość w prawie osiągnął poprzez praktykę w kancelarii królewskiej. Przed 1561 został sekretarzem Zygmunta Augusta. W 1568 r. został mianowany referendarzem koronnym. Służył polskim władcom,  a zwłaszcza Stefanowi Batoremu, któremu towarzyszył we wszystkich podróżach. Wielokrotnie reprezentował kapituły na sejmach koronnych. W 1573 r. otrzymał w Krakowie święcenia kapłańskie.

Do końca XIX w. istniała tablica inskrypcyjna, która mówiła, że był doradcą trzech królów: Zygmunta Augusta, Henryka Walezjusza i Stefana Batorego.


Zachowany fragment przedstawia popiersie mężczyzny z głową charakterystycznie opartą na ręce. Widoczny jest fragment szat - prawdopodobnie stroju kanonickiego i biret na głowie. Starannie odtworzone zostały fałdy szat, zwraca uwagę opracowanie guzika przy mankiecie. Znaczne uszkodzenia rzeźby, a zwłaszcza ubytek nosa utrudniają ocenę modelunku twarzy i jej charakterystyki.

Nagrobek w 1774 r. został przeniesiony do kruchty północnej, w związku z fundacją zespołu ołtarzy bocznych wykonywanych przez Macieja Polejowskiego i jego warsztat. Leżącą postać wraz z tablicą inskrypcyjną wzmiankuje  jeszcze ks. J. Wiśniewski w 1893 r.  pisząc o ubytku nosa rzeźby, który „czerń wyskrobała na lekarstwa, wierząc w cudowne skutki lecznicze alabastru”. Podczas restauracji katedry w latach 1886-1899 pomnik uległ uszkodzeniu.

sobota, 24 sierpnia 2013

Powstaje film o sandomierskiej koronie hełmowej

W Sandomierzu kręcono sceny do filmu, który ma opowiadać historię odnalezienia korony hełmowej.
W kwietniu 1910 r., w dawnym ogrodzie sióstr Benedyktynek wykopywano starą lipę zniszczoną uderzeniem pioruna. Ogrodnik Igancy Strugalski natrafił wówczas na żelazny hełm, wewnątrz którego były cztery ogniwa korony. Przy ogniwach leżały szpile, którymi łączono ogniwa oraz kamienie - imitacje szmaragdów, szafirów i kryształów górskich. W niedalekiej odległości był grot włóczni. W obawie przed władzami carskimi, w tajemnicy, znalezisko zostało ukryte w domu sióstr Chodakowskich. Po roku zabytek postanowiono przenieść do Krakowa na Wawel. Najpierw ks. Jan Gajkowski przewiózł koronę, a po pewnym czasie regens seminarium ks. Paweł Kubicki przewiózł pozostałe elementy.
W 1913 r. korona została wystawiona na widok publiczny w skarbcu katedry na Wawelu, gdzie znajduje się do dziś.
Wtedy, kiedy została odnaleziona budziła nadzieję na odzyskanie niepodległości. Dziś budzi w nas poczucie dumy z królewskiej przeszłości Sandomierza.




W latach 2001-2002, po raz pierwszy od czasu odnalezienia korna była wystawiana w naszym Muzeum.


środa, 21 sierpnia 2013

Wiktoria Wiedeńska w zbiorach Muzeum Diecezjalnego

W związku z 330. Rocznicą Odsieczy Wiedeńskiej przypominamy pamiątki związane z tym wydarzeniem, przechowywane w naszym muzeum. Należy również odnotować, że dziejach naszego miasta król Jan III Sobieski zapisał się wydaniem  kilku przywilejów na rzecz kolegiaty sandomierskiej, potwierdzających jej uprawnienia do Świątnik i broniących jej majątku przed egzekucjami żołnierskimi.

          Feretron procesyjny namalowany na pamiątkę zwycięstwa pod Wiedniem, XVII – XVIII w.  


Wśród wyobrażonych w dolnej części feretronu postaci ukazani zostali m.in.: król Jan III Sobieski, papież Innocenty XI i biskup krakowski Jan Małachowski.


Kamień z kolumny w Schwechat pod Wiedniem upamiętniającej spotkanie króla Jana III z cesarzem Leopoldem 15 września 1683 r.
Pamiątka ofiarowana przez ks. Melchiora Bulińskiego w XIX w. do kapitularza sandomierskiej Katedry

W zbiorach muzeum znajdują się ornaty oraz drobne paramenty liturgiczne wykonane z tkanin tureckich, ofiarowywanych kościołom przez króla, hetmanów lub oficerów jako trofea zdobyte w czasie Odsieczy Wiedeńskiej.


Najbardziej znany w kolekcji jest ornat z jedwabnej tkaniny tureckiej z poł. XVI w. Boki ornatu wykonane są z zielonej tkaniny z motywem zwanym czintamani. Wzór tworzą dwie wydłużone, faliste, równolegle ułożone chmury i trzy motywy koliste. Czintamani to znak symboliczny pochodzenia dalekowschodniego, oznaczający panowanie nad trzema elementami świata: niebem, ziemią i wodą. Z tkanin o tym wzorze szyto kaftany dla sułtana i dostojników tureckich.
Ornat w przyszłym roku będzie eksponowany w Stambule na wystawie: Polska-Turcja 1414-2014. Sześćset lat kontaktów politycznych i kulturalnych.


             Tryumfalny powrót z wyprawy wiedeńskiej, obraz malarza polskiego z 2 połowy XIX w.

                                          Napierśnik zbroi husarskiej

środa, 14 sierpnia 2013

Nowa pozycja wydawnicza o zbiorach muzeum

Nakładem muzeum ukazała się książeczka "średniowieczne hafty w zbiorach Muzeum Diecezjalnego Dom Długosza w Sandomierzu".
Jest to pierwsze z planowanych przez muzeum serii wydawnictw, które w sposób przystępny ukazywać będą bogactwo szczegółów ukrytych w muzealnych zbiorach.
Polecamy

Brewiarz Ks. Ignacego Skorupki

W zbiorach naszego muzeum wśród wielu patriotycznych pamiątek mogą Państwo obejrzeć Brewiarz, który był własnością Księdza Ignacego Skorupki. Ks. Skorupka poległ w Ossowie w Bitwie z bolszewikami podczas wojny 1920 r., ugodzony zabłąkaną kulą, kiedy udzielał żołnierzowi ostatniego namaszczenia.


Zapraszamy

czwartek, 18 lipca 2013

Zapisane w Księdze

W Muzeum Diecezjalnym sezon turystyczny w pełni. Dziękujemy wszystkim gościom, którzy zdecydowali się na odwiedzenie naszego Muzeum.
Do dziś w Muzeum przechowywane są pamiątkowe Księgi, w których na przestrzeni blisko 100 lat zaznaczali swoją obecność goście odwiedzający Muzeum Diecezjalne. Początkowo czynili to w gmachu Seminarium Duchownego, a następnie od 1937 r. w Domu Długosza. Wpis w Księdze stawał się okazją do wyrażania słów uznania i poparcia dla twórców Muzeum Diecezjalnego.


środa, 26 czerwca 2013

Miniatury Józefa Zielińskiego w nowej aranżacji

Trzy ścienne nisze znajdujące się w II Sali ekspozycyjnej muzeum otrzymały nową aranżację. Umieszczone zostały w nich miniatury architektoniczne wykonane na początku XX w. przez Józefa Zielińskiego „Obywatela miasta Sandomierza, amatora starożytnych zabytków”.



Pokazane zostały następujące miniatury: Dworek, przy którym skreślony ręka autora podpis informuje: Staropolski dworek w Sandomierskiem, dziś nieistniejący, spuścizna szlachecka rozparcelowana, starożytny piękny ogród wyciety, a bocian przeniósł się na zagrodę kolonisty, opłakując dolę szlachecką. Potomki starego pachciarza dziś bankierami warszawskimi”.
Kolejne miniatury przedstawiają kościół dominikanów pw. św. Jakuba Apostoła w Sandomierzu, Ratusz sandomierski i fragment zabudowań klasztoru sióstr benedyktynek, z wbudowaną w mur zewnętrzny furtę i kazalnicę z XVIII w. Na tle architektury autor ustawił rzeźbione figurki sióstr benedyktynek, które opuszczają na zawsze – jest rok 1903 – sandomierski klasztor. Towarzyszy im – w drodze do klasztoru w Łomży – ich długoletni spowiednik ks. Wawrzyniec Szubartowicz. Starannie wykonane miniatury charakteryzują się dbałością o wierne odtworzenie wszystkich detali architektury i zachowanie odpowiednich proporcji. Józef Zieliński wykonywał wcześniej szkice przygotowawcze, w zbiorach muzeum zachowały się rysunki do modelu kościoła dominikanów w Sandomierzu.
W trzeciej wnęce ustawione zostały małe figurku z XVII - XVIII w. Wśród nich uwagę zwraca rokokowa rzeźba Matki Boskiej Niepokalanej o wys. 38 cm. Jest to prawdopodobnie bozzetto model rzeźbiarski.


sobota, 22 czerwca 2013

„Łyk sztuki na śniadanie”

Podczas Festiwalu Młodych Artystów w ogrodzie Domu Długosza odbyło się spotkanie z panią kustosz Urszulą Stępień. Należalo ono do porannego cyklu zatytułowanego „Łyk sztuki na śniadanie”. Uczestnicy przy filiżance dobrej kawy mogli  między innymi poznać historię życia i działalność ks. Jana Wiśniewskiego oraz zobaczyć jak zmieniał się ogród muzealny na przestrzeni dziejów.






środa, 29 maja 2013

MUZYKA NA STARÓWCE

Izabela Zając i Jarek Małys wystąpili w ogrodzie Domu Długosza w recitalu kompozycji Jerzego Wasowskiego "Starsi Panowie Dwaj". Publiczność skupiona wokół plenerowej sceny pod chmurką mogła przypomnieć sobie i wyśpiewać wspólnie  m.in. takie przeboje jak: "Kaziu, zakochaj się", "Umówiłem się z nią na dziewiątą", czy "Ach śpij kochanie".
Koncert odbył się w ramach cyklu "Muzyka na Starówce"





wtorek, 21 maja 2013

Kolejny raz Muzeum Diecezjalne włączyło się w europejską akcję - "Noc Muzeów". Tegoroczna, 10 już edycja zgromadziła w Domu Długosza ponad pół tysiąca zwiedzających. Przygotowaliśmy dla Państwa szereg atrakcji.




Ogród przy Domu Długosza zaprasza
Podczas Nocy Muzeów zainaugurowaliśmy wystawę w ogrodzie Domu Długosza. Jest to wystawa poświęcona postaci ks. Jana Wiśniewskiego. Każdego lata będziemy się starali przygotować dla Państwa nową propozycję.

W tym roku mija 70. rocznica śmierci ks. Jana Wiśniewskiego (1876-1943), który zasługuje na szczególne upamiętnienie w sandomierskim Muzeum Diecezjalnym; z jego daru pochodzi bowiem większość zbiorów eksponowanych dziś w Domu Długosza. Wystarczy nadmienić, że to dzięki ks. Wiśniewskiemu perłą sandomierskich zbiorów stał się obraz Łukasza Cranacha Starszego Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Katarzyną Aleksandryjską.
Ostateczny kształt nadany muzeum w latach 1936-1937 przez Karola Estreichera jun. w pełni odzwierciedla również  profil zbiorów ks. Wiśniewskiego. Jak napisał o muzeum przed laty Jan Błoński: „Efekt, którego w pocie czoła szukali twórcy Polaków portretu własnego, wytworzył się tu niejako samoistnie, jako nawarstwienie znalezisk, kolekcji i depozytów”. 

Ks. Jan Wiśniewski to przede wszystkim szlachetny zbieracz pamiątek ojczystych. Jak napisał o sobie w autobiograficznym tekście: „Żyłkę do zbierania starożytności ojczystych miałem nie po Izabelli z Flemingów Czartoryskiej, lecz piłem z cierpień ojczyzny i z miłości ku niej” –
Zbiory scalone w sandomierskim Muzeum Diecezjalnym, promieniujące ważnymi treściami, w pełni odzwierciedlają misję zbieractwa ks. Wiśniewskiego,  wpisującego się w nurt XIX -wiecznego dydaktyczno - patriotycznego kolekcjonerstwa polskiego. Jako kolekcjoner  pozostawał wierny romantycznemu wezwaniu „Przeszłość-Przyszłości” i poczuciu misji służenia narodowi polskiemu.






Ogród Marcina z Urzędowa
przy Domu Długosza

W ogrodzie Domu Długosza pojawi się także nowy  element. Dzięki pomocy badaczy zajmujących się postacią Marcina z Urzędowa, odtworzony zostanie ogród z roślinami, jakie według relacji Marcina z Urzędowa rosły w Sandomierzu w XVI w.
Marcin z Urzędowa karierę swą rozpoczął w 1517 r. od studiów na Akademii Krakowskiej. W 1521 r. został bakałarzem, 4 lata później mistrzem sztuk wyzwolonych. Po przyjęciu święceń kapłańskich rozpoczął wykłady na Akademii, zostając dziekanem Wydziału Filozoficznego. Później wyjechał na studia zagraniczne. Na uniwersytecie padewskim Marcin promował się na doktora medycyny. Zwiedził Włochy, Szwajcarię i Węgry. Z Sandomierzem związał się na 30 lat, uczestnicząc w życiu publicznym, lecząc mieszczan i prowadząc interesy z patrycjatem, co poświadczają księgi miejskie. Zmarł w Sandomierzu 22 czerwca 1573r.
Marcin z Urzędowa napisał pierwszy oryginalny polski zielnik. W księdze pierwszej i pierwszej części księgi drugiej Marcin z Urzędowa omawia około 400 gatunków roślin leczniczych, zielnych i drzewiastych ułożonych w porządku alfabetycznym. Herbarz Marcina z Urzędowa nigdy dotąd nie był traktowany jako źródło wiedzy o Sandomierzu, a zawiera on wiele informacji, zwłaszcza o roślinach tutaj rosnących. Oprócz kamienicy przy Rynku posiadał ogród, sad i winnicę na Przedmieściu Zawichojskim, gdzie zapewne prowadził obserwacje botaniczne.  Opis kilku roślin zamieszczonych w zielniku Marcina z Urzędowa prezentujemy na naszej wystawie „Zgoda Sandomierska. Zgoda Panów-Zgoda Braci”




Koncert Bogusława Nowickiego

W ramach Nocy Muzeów odbył się także koncert Bogusława Nowickiego. Ze względów pogodowych koncert przeniesiono z ogrodu do piwnic Domu Długosza. Artysta promował występem  najnowszą płytę pt. "Optymizmu gram", o której sam mówi, że jest męska, rockowa i poetycka.
Bogusław Nowicki jest absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, poetą, autorem tekstów, kompozytorem i wykonawcą własnych utworów wielokrotnie nagradzanym na festiwalach. 


Wszyscy odwiedzający Dom Długosza oprócz ekspozycji stałej i wystawy czasowej pt. "Zgoda Sandomierska. Zgoda Panów - Zgoda Braci" mogli obejrzeć obraz Vlastimila Hoffmana, jednego z najwybitniejszych polskich malarzy-symbolistów, na którego twórczość wpływ miała przyjaźń z Jackiem Malczewskim. Ksiądz Wojciech Zdon, proboszcz parafii Krynki w diecezji radomskiej, historyk sztuki przybliżył zwiedzającym historię życia malarza oraz wnikliwie opisał jego dzieło prezentowane w muzeum.