czwartek, 7 lutego 2019

O herbach


Po feryjnej przerwie zimowej wracamy do muzeum z lekcjami dla dzieci. W lutym zgłębiamy tajniki heraldyki. Dowiadujemy się jak powstały herby i związane z nimi legendy, kto je posiadał, jakie są ich rodzaje i jakie panują zasady przy ich tworzeniu .



Uczymy się opisywać różne herby.




Słuchamy opowieści o powstaniu herbu naszego państwa i staramy się ją pokazać.



Na zakończenie w parach tworzymy herb naszej grupy. 
Pomysłów nie brakuje.








wtorek, 5 lutego 2019

Nowe sandomirianum

Zbiory Muzeum Diecezjalnego wzbogaciło w ostatnim czasie interesujące sadomirianum. Muzeum pozyskało miedzioryt z wyobrażeniem św. Franciszka Ksawerego, wykonany według wizerunku, jaki znajdował się w kościele jezuitów św. Piotra i św. Pawła w Sandomierzu [2 poł. XVII w. (?), nie sygn., rycina obcięta o wym. 14,5x9,5cm].

Rycina ukazuje św. Franciszka Ksawerego przedstawionego w sutannie jezuickiej i komży ze stułą, jego głowę otacza promienista aureola, w prawej ręce trzyma krzyż z gałązką lilii, atrybuty utrwalone w jezuickiej tradycji ikonograficznej dla postaci św. Franciszka Ksawerego. W dolnej części ryciny umieszczona jest następująca inskrypcja:

„Effigies Gratiosa imaginis S. Francisco Xaverii In Templo sandomieriensi PP Societatis IESU Attigit reliquias Romae” [łaskami słynąca podobizna obrazu świętego Franciszka Ksawerego w świątyni ojców jezuitów w Sandomierzu. Dotknęła relikwii w Rzymie], (tłum. ks. dr Marek Kozera). Dotkniecie relikwii przez inny przedmiot powodowało, ze stawał się on sam tzw. relikwią per contactum.

W sandomierskim kościele jezuitów istniał ołtarz św. Franciszka Ksawerego, który wzniesiono w końcu XVII w. Wizerunek świętego był w Sandomierzu szczególnie czczony, a sam Ksawery nazywany „Thaumaturgus Sandomiriensis”. O szczególnym kulcie św. Franciszka Ksawerego świadczy też, zachowany na dawnym cmentarzu przykościelnym okazały rzeźbiarski pomnik z 2 poł. XVIII w. Być może ołtarz ten (kaplicę?) wzbogacono w XVIII w. o rzeźby przedstawiające personifikacje Afryki i Azji, dzieła Tomasza Huttera, które przechowywane są w sandomierskim Muzeum Diecezjalnym. Ikonografia rzeźb wiąże się z wątkiem św. Franciszka Ksawerego, choć nie ma pewności co do umiejscowienia figur w obrębie kościoła jezuickiego.

Po kasacie jezuitów w 1773 r. kościół sandomierski pw. świętych Piotra Pawła przy kolegium jezuickim uległ stopniowej degradacji, a w 1823 r. ostatecznie został rozebrany. Po bogatej dekoracji rzeźbiarskiej świątyni jezuickiej nie pozostało wiele materialnych śladów: kilka drewnianych i kamiennych rzeźb, które drogą analizy formalnej zostały związane z twórczością Tomasza Huttera, wśród nich m.in. figury św. Piotra i św. Pawła na fasadzie katedry sandomierskiej czy płaskorzeźbione medaliony z zakrystii mansjonarskiej w katedrze. Z jezuicką świątynią możemy także próbować wiązać obrazy z bogatą dekoracją snycerską znajdujące się na filarach katedry. W kościele parafialnym w Łoniowie znajdują się także dwa ołtarze, które przeniesiono z kościoła jezuitów, w tym jeden z obrazem św. Franciszka Ksawerego. Ołtarz ten ustawiono pod koniec XVIII w. w kaplicy św. Franciszka Ksawerego, wzniesionej staraniem hrabiego Ignacego Hilarego Moszyńskiego.

Dzięki pozyskanej do Muzeum Diecezjalnego rycinie możemy wskazać, że obraz przedstawiający św. Franciszka Ksawerego, słynący niegdyś łaskami w świątyni ojców jezuitów w Sandomierzu, znajduje się obecnie w kościele w Łoniowie. Jak wskazuje inskrypcja na rycinie, obraz mógł powstać w Rzymie i być przywieziony do Sandomierza pod koniec XVII w.  Rycina została pozyskana dzięki pomocy dr hab. Tomisława Giergiela. (opr. Urszula Stępień)